Ο ΜΑΗΣ ΜΕ ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

ΜΑΗ ΜΟΥ ΚΑΛΕ ΜΟΥ ΜΗΝΑ ...

Σύμβολο της άνοιξης, μήνας των λουλουδιών και της φύσης.  Πρώτη φροντίδα του λαού για την Πρωτομαγιά ,το φτιάξιμο του μαγιάτικου στεφανιού.Τους Μάηδες, στεφάνια πλεγμένα με λουλούδια και στάχυα , δεμένα με κόκκινη κορδέλα και κρεμασμένα στην πόρτα ή το παράθυρο, για να ακουμπάνε το σπίτι και να του δίνουν δύναμη, τους έφτιαχναν την 1η του Μάη και τους έκαιγαν στις 24 Ιουνίου, στις φωτιές του Άη Γιάννη.

  Η φυσιογνωμία του Μάη στη λαϊκή αντίληψη είναι δίσημη: Συνυπάρχει σε αυτήν το καλό και το κακό, η αναγέννηση και ο θάνατος.  

Ο πέμπτος μήνας του χρόνου και τρίτος μήνας της Άνοιξης, πήρε το όνομά του από την αρχαία ρωμαϊκή θεότητα MAJA(Μάγια) που προέρχεται από την αρχαιελληνική λέξη Μαία και σημαίνει τροφός, μητέρα και μάνα του ταχυδρόμου των Θεών Ερμή. Συνεπώς ως θεότητα η Μαία συμβόλιζε τη γονιμότητα της γης. Τη Μάγια τιμούσαν οι Ρωμαίοι την πρωτομαγιά με ειδικές γιορτές και θυσίες χοιριδίων στο βωμό της. 

Η γιορτή όμως της Άνοιξης, η αρχαία Πρωτομαγιά, πήρε σιγά-σιγά κι επίσημη μορφή. Από τις παλαιότερες γιορτές δημιουργήθηκαν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή των άνθεων των Ελλήνων. Καθιερώθηκε πρώτα στην Αθήνα, όπου με μεγαλοπρέπεια βάδιζαν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Έπειτα τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και πήραν πανελλήνια μορφή. Αργότερα, με το πέρασμα των αιώνων, η αρχική έννοια της Πρωτομαγιάς χάθηκε και τα έθιμα επιβίωσαν απλώς, ως λαϊκές γιορτές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται περιφορά δέντρων, πράσινων κλαδιών ή στεφάνων με λουλούδια, ανακήρυξη του βασιλιά ή της βασίλισσας του Μάη, χορό γύρω από ένα δέντρο ή ένα στολισμένο κοντάρι.

Πρόκειται για μία από τις ελάχιστες γιορτές χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα, με εκδηλώσεις που απαντώνται, στο Λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών. Στη Σουηδία πχ, την Πρωτομαγιά οι χωρικοί μαζεύουν πράσινα κλαδιά που τα αναρτούν στα σπίτια τους, ενώ τραγουδούν άσματα που μιλούν για ευφορία και ευτυχία. Σε χωριά της Γερμανίας , την Πρωτομαγιά, ένα κλαδί στολισμένο με ταινίες τοποθετείται στην κεντρική πλατεία και γύρω του στήνονται ξέφρενοι χωροί. Ακόμη εκλέγουν το πιο όμορφο κορίτσι του χωριού βασίλισσα του Μάη και το ντύνουν με κάτασπρο φόρεμα.

Κενρτικός πυρήνας του εορτασμού της Πρωτομαγιάς σε όλους τους πολιτισμούς ήταν η ανθρώπινη χαρά για την Άνοιξη. Τόπος εορτασμού λοιπόν ήταν η εξοχή.

Η αναγέννηση της φύσης στον Ελληνικό λαϊκό βίο συμβολιζόταν με διάφορα έθιμα: “Το μαγιόξυλο” στην Κέρκυρα (κορμός τρυφερού κυπαρισσιού, στολισμένος με άνθη και ένα στεφάνι, περιφερόταν από νέους στους δρόμους της πόλης), το “Μαγιόπουλο” στο Βόλο (παιδί που ενσάρκωνε το Μάη, στολισμένο με λουλούδια, συνοδευόταν στην περιπλάνησή του στους δρόμους από χωρό προσωπιδοφόρων  που τραγουδούσε μαγιάτικα τραγούδια), Τη Ναύπακτο (όπου το παιδί συνόδευαν γέροι φουστανελάδες) και την Αγόγιανη, την “Πιπεριά”, στην Εύβοια (ένας άντρας ντυμένος με λουλούδια και κλαδιά ελιάς, καρυδιάς και άλλων δέντρων συμβόλιζε τη δύναμη της βλάστησης και βρεχόταν με νερό σε κάθε σπίτι ), Το “Ζαφείρη” στο Ζαγόρι της Ηπείρου (ένα παιδί προσποιούνταν το νεκρό, ξαπλωμένο στο χλωρό χορτάρι, για να το ράνουν με λουλούδια τα νεαρά κορίτσια μέχρις ότου το καλέσουν να αναστηθεί και να τρέξουν όλοι μαζί τραγουδώντας στα χωράφια)

Στα Μεσόγεια, το μαγιάτικο στεφάνι κρεμιόταν στα βαρέλια με το κρασί. Στην Πάργα τα παιδιά, στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας μεγάλα κλαδιά με άνθη πορτοκλαιάς, τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι το Μάη. Στη Λήμνο, συνήθιζαν να κυλιούνται τη μέρα αυτή στο χορτάρι για να πάρουν τη δροσιά του.

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς στα Μέγαρα η νύφη έστελνε το στεφάνι με μια πίτα στολισμένη με λουλούδια και ένα καλάθι με τα κουλούρια του Μάη. Μια άλλη δοξασία σχετική με το Μάη αναφέρεται στο πρωινό νερό και την πρωινή του δροσιά, που έχει εξαγνιστική και ανανεωτική δύναμη. Σε πολλά νησιά του Αιγαίου, τη μέρα της Πρωτομαγιάς, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέορν το “αμίλητο νερό”. Δηλαδή το κουβαλούσαν χωρίς να μιλήσουν καθόλου. Όταν το έφερναν στο σπίτι πλένονταν όλοι με αυτό. Ύστερα μοίραζαν γλύκισμα για “Να περάσει γλυκός ο Μάης”. Και αυτό για να γλιτώσουν όλοι από τις κακές ώρες. Μάλιστα μια κατάρα έλεγε: “Η ώρα του Μάη να μη σε εύρει”. Η αρραβωνιασμένη κόρη έφερνε το αμίλητο νερό στο σπίτι της πεθεράς , για να ανταμοιφθεί από αυτή με φλουριά ππερασμένα σε μεταξωτή κορδέλα ή σε χρυσή κλωστή.(Κάντζου, 2006)

Ο Λαός μας σχετίζοντας παρετυμολογικά το όνομα του Μαγιού με τα μάγια, τον θεωρεί μαγεμένο. Από ‘κει προέρχονται και οι προλήψεις ότι “τον Μάη παντρεύονται μόνο οι Γάϊδαροι” και “όποιος παντρευτεί το Μάη κακαποδομένος πάει”. Αντίθετα , “όποιος γεννηθεί το Μάη δεν τον πιάνουνε τα μάγια”.

Σα μαγεμένος μήνας λοιπόν πρέπει να εξαγνιστεί, να αποτραπούν τα μάγια του, αλλά και οι ξαφνικές βροχές που μπορεί να καταστρέψουν όλη τη σοδειά αφού όλα είναι αυτή τη στιγμή ανθισμένα. Μόνο στον “καταραμένο τόπο το μήνα Μάη βρέχει”.

Η σύγκριση με τον Απρίλιο είναι αναπόφευκτη αφού” ο Μάης έχει τ’όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια” αλλά και η διαπίστωση ότι “Απρίλης, Μάης, κοντά το θέρος”.Γι αυτό ο λαός τον λέει Καλομηνά και Πενταδείλινο, γιατί έχει μεγαλώσει η μέρα και επειδή το δειλινό διαρκούσε παραπάνω, οι άνθρωποι έτρωγαν και πέμπτο γεύμα. Γενικά στο Μάϊο δίνονται ονομασίες από την ανοιξιάτικη φύση: Πράσινος, Κερασάρης, Τριανταφυλλάς, Λούλουδος.

Ο Μάης θέλει προσοχή ακόμα και στη διατροφή “Το Μάη μάραθο μην τρως, αν είσαι και γιατρός” λένε στην Κρήτη γιατί πιστεύουν ότι πάνε τα φίδια στα μάραθα κι αφήνουν το φαρμάκι τους. Επίσης το κρασί πρέπει από εδώ και πέρα να πίνεται νερωμένο γιατί είναι οπρώτος μήνας που δεν έχει “ρο” στο όνομά του και “Μήνας που δεν έχει ρο, το κρασί θέλει νερό”.

Ο ΜάΙος συνδέεται με το Βυζάντιο με τρεις ημερομηνίες σταθμούς: Στις 11 Μαϊου η Εκκλησία γιορτάζει “τα γενέθλια” τα εγκαίνια της Κωνσταντινουπόλεως, στις 21 τιμά τη μνήμη του ιδρυτή της και στις 29 θρηνεί την άλωσή της.

Η Εκκλησία μας τιμά στις 8 τη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Είναι ο Ιωάννης ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού, αυτός που έγραψε το τέταρτο ευαγγέλιο και την αποκάλυψη. Στην κεντρική Ελλάδα “κρατούν την αργία” του Αγίου που τον λένε και “Χαλαζία” γιατί αλλιώς στέλνει το χαλάζι και καταστρέφει τα σπαρτά.

Η γιορτή του μεγάλου Κωνσταντίνου και της μητέρας του Ελένης στις 21, γιορτάζεται με λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα. στη Βόρεια Ελλάδα τελούνται τα Αναστενάρια μια από τις πιο χαρακτηριστικές και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις της λαϊκής λατρείας. Στο τελετουργικό τους περιλαμβάνονται εκστατικοί χοροί, πομπικές περιφορές εικονισμάτων, αρχαιότροπη θυσία ζώου, χρήση αγιάσματος και εντυπωσιακή πυροβασία των τελεστών Αναστενάρηδων.

Της Αναλήψεως, υπάρχει έθιμο να παίρνουν από το βυθό μια πέτρα καλυμμένη με πρασινάδα, τη “μαλλιαρή”, και να τη φέρνουν σπίτι για υγεία και ευτυχία. Η Ανάληψη είναι και για τους κτηνοτρόφους μεγάλη γιορτή. Για να μην “αναληφθεί” το γάλα των ζώων, βάζουν πάνω από το δοχείο που αρμέγουν γαλατσίδα “για το κακό μάτι”. Γενικά ο λαός μας πιστεύει ότι της Αναλήψεως, τα μεσάνυχτα, ανοίγουν οι ουρανοί και όποιος έχει καθαρή καρδιά μπορεί να δει το Χριστό.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΗ

(Κάνοντας κλικ στον παραπάνω σύνδεσμο θα ακούσετε ένα όμορφο τραγούδι για το Μάη.)

Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η Πρωτομαγιά δεν είναι μέρα των λουλουδιών και της φύσης μόνο , αλλά και των εργατών. Στις αρχές Μαϊου του 1886 οι εργάτες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής άρχισαν κινητοποιήσεις με κύριο σκοπό την καθιέρωση του οκταώρου στην εργασία. Οργανώθηκαν, έκαναν απεργίες και διαδηλώσεις με το σύνθημα “8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνος”.

Κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης στην πλατεία Χευμάρκετ του Σικάγο, μια βόμβα έσκασε ανάμεσα στο πλήθος. Ακολούθησαν πυροβολισμοί και πανικός. Έντεκα άτομα βρήκαν το θάνατο και πολλοί τραυματίστηκαν.

Έπειτα από τρία χρόνια, δηλαδή το 1889, η Πρωτομαγιά αναγνωρίστηκε ως διεθνής εργατική γιορτή, σε ανάμνηση εκείνης της απεργίας. Σήμερα σε περισσότερες από 100 χώρες σε όλον τον κόσμο είναι επίσημη αργία. Αυτή τη μέρα χιλιάδες εργαζόμενοι στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου οργανώνουν πορείες. Ωστόσο, στις ΗΠΑ δε συμβαίνει κάτι ανάλογο. Εκεί γιορτάζουν την ημέρα των εργατών την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου.

 Καλή Πρωτομαγιά ! Και μην ξεχνάτε ότι η πρώτη Μαϊου είναι η παγκόσμια η μέρα γέλιου. Γελάστε λοιπόν άφοβα, όσο ακόμα μπορείτε!

Πηγές για το κείμενο:

Ημερολόγιο 2010: Ε, ρε γλέντια, επιμέλεια Γιώργος Παυριανός, εκδόσεις εφημερίδα τα “Νέα”, Αθήνα 2009-2010.

http://hartaetoi.wordpress.com/category/%CE%AE%CE%B8%CE%B7-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CF%8C%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/

www.epirus-ellas.gr/2012/04/o_30.html‎