Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΚΑΙ Η ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ  Ο ΤΡΥΓΗΤΗΣ

Όταν το ρωμαϊκό έτος άρχιζε τον Μάρτιο, ο Σεπτέμβριος κατείχε την έβδομη θέση στη σειρά όπως δείχνει και το όνομά του (septem) που στα λατινικά σημαίνει εφτά.

Όταν πρώτος μήνας καθιερώθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα ο Γενάρης, τότε ο Σεπτέμβρης έγινε ένατος. Η πρώτη του Σεπτέμβρη ήταν όμως κι αυτή για τους Ρωμαίους ένα είδος πρωτοχρονιάς. Την ονόμαζαν indictio (ινδικτιώνα), που σημαίνει κατανομή φόρων («επινέμηση»), γιατί τον Σεπτέμβρη έχουν πια συγκεντρωθεί όλα τα εισοδήματα και το κράτος όριζε στον κάθε νοικοκύρη τι φόρο πρέπει να πληρώσει για την παραγωγή του. Ήταν δηλαδή ένα είδος αρχής του οικονομικού έτους, συνήθεια που διατηρήθηκε και στους βυζαντινούς (από το 313 καθιέρωσαν την πρώτη Σεπτεμβρίου ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους).

Τον Σεπτέμβριο τον λένε αλλιώς  Τ ρ υ γ η τ ή   η   Τ ρ υ γ ο μ η ν ά   ή  Π ε τ μ ε ζ ά  ( Ήπειρος ) , γιατί τότε ο τρύγος βρίσκεται στις φούριες του . Τον λένε και μήνα του  Σ τ α υ ρ ο ύ   ή  Σ τ α υ ρ ί τ η  , γιατί γιορτάζεται η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού .

Με τη γιορτή του Σταυρού στους περισσότερους ελληνικούς τόπους συνδέεται η προετοιμασία του σπόρου, που θα ξαναγονιμοποιήσει στη γη. «Ήρθε Σταυρός, σταύρωνε και σπέρνε» λένε στο χωριό Δρυμός. Τότε κατεβάζουν το σταυρό των σταχυών, που το είχαν πλέξει με τα τελευταία στάχυα του θερισμού, τρίβουνε τα στάχυα και πηγαίνουνε τους σπόρους εκείνους μαζί με άλλους στην εκκλησιά. Το ίδιο κάνουνε και στη Νάξο. Μια άλλη συνήθεια είναι να αναπιάνουν,όπως λένε, την ημέρα αυτή το προζύμι της χρονιάς. Στο χωριό Αργυράδες της Κέρκυρας οι γυναίκες παίρνουν ένα κλωνάρι βασιλικό από την εκκλησία και κάθε μια το πηγαίνει σπίτι, παίρνει αμίλητη νερό από το πηγάδι, και σε μια καδίνα παστρικιά σαν κουφέτο βάζει το αμίλητο νερό, αλεύρι, το κλωνάρι του βασιλικού, με μια ξύλινη κουτάλα το ανακατεύει, το κάνει ένα λείο μείγμα, μετά το πλάθει, το αφήνει να φουσκώσει, χωρίς καθόλου προζύμι. Αυτό το αποδίδουν στη θαυματουργή επίδραση του σταυρολούλουδου (βασιλικού) που φύτρωσε σύμφωνα με την παράδοση, στο μέρος που είχανε παραχώσει οι άπιστοι τον Τίμιο Σταυρό, και μοσχοβόλησε όλος ο κόσμος.

Στην Αίγινα η γιορτή του Σταυρού σημαδεύει ένα άλλο όριο: το όριο για τοδειλινό, δηλαδή το απογευματινό φαγητό που αρχίζει στα μέσα του Μάρτη, όταν αρχίζουν να μεγαλώνουν οι μέρες, τώρα το καταργούν γιατί μικραίνουν οι μέρες. Ας μην ξεχνάμε ότι στον παραδοσιακό πολιτισμό οι άνθρωποι προσαρμόζονται στο φυσικό ωρολόγιο, μια και δεν έχουν τη δυνατότητα να κανουνε αλλιώς. Στην Αίγινα το λένε και λειδινό και σύμφωνα με ένα παραμύθι ο Λειδινός (το δειλινό, δηλαδή φαγητό) ζει μονάχα έξι μήνες και τους άλλους έξη είναι πεθαμένος.
Στις γενικές πληροφορίες του μήνα, ας μην παραλείψουμε και μια καθαρά αστική, χαρακτηριστική συνήθεια: Πειραιώτες και Αθηναίοι που δεν έμεναν σε δικό τους σπίτι, μόλις γύριζαν απ’ την εξοχή φρόντιζαν ν’ αλλάξουν κατοικία. Έβλεπε λοιπόν κανείς στους δρόμους ένα ασταμάτητο πηγαινέλα από κάρα, σούστες και καρότσια γεμάτα με υπάρχοντα των νοικοκυραίων που μετακόμιζαν. Το έθιμο είχε ρίζες στην πρόληψη πως αν δεν αλλάξεις σπίτι, θα πάθεις κάποια καταστροφή. Απ’ τον πόλεμο του ‘40 κι ύστερα η συνήθεια σταμάτησε, γιατί οι μετακομίσεις δεν ήταν καθόλου εύκολες πια και στα σπίτια είχε επιβληθεί το ενοικιοστάσιο.

Τέλος πρέπει να αναφέρουμε το πλέον γνωστό περιεχόμενο αυτού του μήνα: Τον Τρύγο. Η γιορτή του κρασιού είναι σήμερα από τις πιο γνωστές τουριστικές ατραξιόν των αμπελουργικών περιοχών. Στον τρύγο χρειάζεται μεγάλη προσοχή να μη «βασκαθούν» τα σταφύλια. Δεν τρυγούν Τρίτη και Παρασκευή, φροντίζουν να μη τελειώσουν Σάββατο και δεν δουλεύουν τις αργίες να μη τους τιμωρήσει ο Άγιος (8 Σεπτεμβρίου Γενέθλιο της Θεοτόκου, 26 του Σεπτέμβρη του Ιωάννη του Θεολόγου-τον λένε άγιο Γιάννη Ταλαρά ή Καλαθά).

Οι θρησκευτικές εορτές του μήνα Σεπτεμβρίου:

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
             
«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
«Αν βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».
«Τον τρυγητή τ' αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι».
«Στον τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε».
«Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν». 

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ ΜΕ ΕΝΑ ΟΜΟΡΦΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ! 

''ΕΝΑΣ ΜΙΚΡΟΣ ΠΑΛΙΟΣ ΓΛΥΚΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ" ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΤΕΛΗ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ

(για να το απολαύσετε κάντε κλικ στο σύνδεσμο που ακολουθεί:

ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ